Duşanbe, Tacikistan, Orta Asya (15/6 – 60)
28 Nisan’da, 1992’den beri Tacikistan’ı yöneten Başkan Emomali Rahmon, “terörle mücadele operasyonu sırasında etkisiz hale getirilen teröristlerin cesetlerinin gömülmesi” Prosedürünü belirleyen bir Kararname imzaladı. Rejimin odasında bu, öldürülen ve/veya suikasta kurban gidenlerin cesetleri anlamına geliyor.
Yeni prosedür, rejimin “terörle mücadele operasyonları” olarak adlandırdığı operasyonlarda hayatını kaybedenlerin ailelerini, ölülerini istedikleri yere gömme, ölülerin nereye gömüldüğünü bilme, ölümün nasıl gerçekleştiğini araştırma ve ölüleri cenaze törenleriyle gömme olanaklarından mahrum bırakıyor. ölünün veya ailenin seçeceği dini veya diğer ayinler.
Rejim, sorunlu ülkenin sosyal hayatından ve tarih kitaplarından öldürülenlerin tüm izlerini silmeye çalışsa da rejimin “kaybolan şehitleri” şimdiden geri tepiyor. Tacikistan ve çevre ülkelerde dolaşan sosyal medya paylaşımlarına göre, katledilen Pamiri’lerin mezarlarına gizemli bir şekilde çiçekler çıktı.
Bu tür ölüler için rejim, akrabaları mezarlığı ziyaret etmemeleri için ‘uyarmak’ için olağan baskıcı önlemlere başvurdu. Rejim ve onun KGB tarzı güvenlik aygıtı onların ölmesini, unutulmasını ve ortak hafızadan silinmesini istiyor.
Önde gelen bir muhalefet lideri, bu hareketin Tacik rejimi ve KGB halefinin kleptokratik aileyi memnun etmek için çaresiz olduğunu gösterdiğini söyledi. Melodi – bunların hepsi “terörist” idi, şist ve çok az güvenilirlik taşıyor.
Rahmon rejimi bizi ne kadar bastırmaya çalışırsa, direnişe o kadar sıradan Tacikler katılıyor. Diğer diktatörlüklerde gördüğümüz gibi tarih acımasız bir öğretmendir.”
Yeni yasa, “ilk soruşturma organları tarafından belirlenen” devlet yetkililerinin bu kişileri eyaletlerin seçeceği bir yere gömeceğini ve “defin yerinin kimseye bildirilemeyeceğini” belirtiyor. Defin kayıtlarında şahsın adı verilmemeli ve ölüler defin yerine muayene edilmemesi gereken kapalı tabutlarda nakledilmelidir.
Prosedürün en acil hedefleri, Kasım 2021’den bu yana rejim güçleri tarafından sözde bir “terörle mücadele operasyonunda” öldürülen Dağlık Badakhshan Bölgesi’ndeki (GBAO) İsmaili Müslümanlar ve diğerleridir.
Devlet misillemesinden korktuğu için adının açıklanmasını istemeyen bir insan hakları savunucusu, gazetecilere şunları söyledi: “Yetkililerin öldürdükleri kişilerin yakınlarını cezalandırmak ve ayrıca hükümeti protesto edenlerin öleceği ve ölmeyeceği yönünde alenen tehdit etmek istediğini düşünüyorum. Müslüman olarak gömülmek. Bütün bunlar halkı tehdit etmek için yapılıyor” dedi.
Yerel liderler, rejimin Pamiri’lerin İslami kültürüne saygısızlığına öfkeli ve bazı gözlemciler bu politikanın Başkan Rahmon ve onun gibilerin diktatörlüğüne karşı direnişi daha da artıracağını tahmin ediyor.
İnsan hakları savunucusu ve gazeteci Anora Sarkorova batı medyasına “Yetkililer Kararnameyi şiddetle uyguluyor” dedi. Mayıs 2023’ün başlarında Rushan’daki gizli polisin bir protestocunun akrabasına işkence yaptığı bir vakadan haberdardı.
Tacikistan’daki kaynaklar, Norveç ve AB hükümetlerine, KGB’nin Tacik halefi, MGK ve İçişleri Bakanlığı’nın da yakın zamanda 2022’de öldürülen protestocuların akrabalarını ölenlerin isimlerinin yazılı olduğu mezar taşlarını dikmemeleri konusunda uyardıklarını bildirdi. Akrabalara yönelik uyarılar, Mayıs 2022 gibi erken bir tarihte bildirildi.
Brüksel’deki sivil toplum kuruluşlarına konuşan kaynaklar, “Akrabalar uyarıları dinlemez ve isimlerin yazılı olduğu mezar taşları dikmeye karar verirlerse, yakınları hapisle tehdit ettiler” dedi.
Tacikistan’ın yasal olarak bağlayıcı uluslararası insan hakları yükümlülükleri, rejimin bu tür eylemlerini kınıyor. Daha önce ölüm cezası altında infaz edilen erkeklerle ilgili olarak Tacikistan’a ilişkin ayrı kararlarda, BM İnsan Hakları Komitesi yakınlarına ölüm koşullarının bildirilmesinin, ölen kişinin cesedinin teslim edilmesinin ve ölüm yerinin belirlenmesinin reddini kınamak için neredeyse aynı dili kullandı. cenaze. BM Komitesi ayrıca Tacikistan’ın “gelecekte benzer ihlalleri önleme yükümlülüğü altında olduğunu” da belirtti.
Ancak rejim, yeni bir ayaklanmaya zemin hazırlayan gerekçe çağrılarına karşı kayıtsız. Sarkorova, “Ailelerin, bireylerin maruz kaldıkları yaraları görmelerini engellemek için İslami bir vücut yıkama ritüeli gerçekleştirmelerine izin verilmedi” diye ekledi.
Rejim cevap verir: “Böyle bir KHK duymadım bile”.
Cumhurbaşkanlığı İdaresi Hukuk Politikası Bölümü Kıdemli Danışmanı Sodik Shonazarov, Kararnameyi muhabirlerle tartışmayı reddetti. Ayrıca rejimin Müslümanların ölülerini İslami törenlere göre gömmesini neden yasakladığını ve rejimin ölen insanlar, aileleri ve arkadaşlarıyla ilgili insan hakları yükümlülüklerine neden saygı göstermediğini açıklamayı da reddetti. Bunun yerine gazetecilere Ombudsman Ofisi ile konuşmalarını söyledi.
7 Haziran’da Ombudsperson Umed Bobozoda’nın Yardımcısı Hamrokhon Davletov, Emomali Rahmon’un Kararnameyi neden imzaladığına ilişkin soruları not aldı. Halkın Avukatı Ofisinin Kararnamenin ihlal ettiği insan haklarını garanti altına almak için ne yaptığı sorulduğunda, herhangi bir yanıt veya açıklama yapılmadı. Ombudsperson rejimden bağımsız değildir ve Ulusal İnsan Hakları Kurumları için Paris İlkelerine tam olarak uymaz.
İçişleri Bakanlığı Genel Şubesi’nden Sanobar Baratzoda, Cumhurbaşkanı’ndan böyle bir Kararname duymadıklarını iddia etti.
Devlet Din İşleri ve Gelenek, Tören ve Ayinlerin Düzenlenmesi Komitesi (SCRA) Birinci Başkan Yardımcısı’nın yardımcısı, Kararnameyi veya onunla ilgili insan hakları ihlallerini tartışmayı reddetti. SCRA sözcüsü Avshin Mukim’den de yanıt gelmedi.
